Duurzaamheid en circulariteit

Het vraagstuk van hoe we beter met onze grondstoffen kunnen omgaan, zodat we de aarde niet uitputten, onze leefomgeving niet vervuilen en het voortbestaan van mens en dier niet in gevaar brengen, is inderdaad een van de grote uitdagingen van onze tijd. Binnen het thema Duurzaamheid en Circulariteit werkt Fontys op verschillende niveaus aan dit vraagstuk, met een focus op de transitie naar een circulaire economie. Circulariteit is een essentieel onderdeel om de aarde op de lange termijn leefbaar te houden.​

Echter, de transitie naar een volledig circulaire economie is complex en vraagt om grote maatschappelijke veranderingen. Op dit moment is ongeveer een kwart van de Nederlandse economie circulair, wat betekent dat een aanzienlijk deel van de gebruikte materialen wordt hergebruikt of gerecycled​ (Rijksoverheid). Hoewel dit een stap in de goede richting is, blijft er nog veel werk te doen, aangezien Nederland zich ten doel heeft gesteld om in 2050 volledig circulair te zijn.​​

Tegelijkertijd blijft wereldwijd het materiaalgebruik stijgen, worden er meer grondstoffen gebruikt voor productieketens, en neemt de hoeveelheid afval toe. De mondiale CO2-uitstoot blijft eveneens een zorg. Daarom is het essentieel dat de transitie naar een circulaire economie niet alleen op nationaal niveau, maar ook internationaal versneld wordt. Dit vraagt om fundamentele herzieningen van ons economisch systeem, zowel in Nederland als wereldwijd​.​

Het is duidelijk dat een circulaire economie niet alleen een nationale verantwoordelijkheid is, maar een wereldwijde uitdaging die samenwerking over grenzen heen vereist.​

Het Centre of Expertise for Sustainable & Circular Transitions

Bij het Centre of Expertise Sustainable & Circular Transitions (CoE-SCT) zetten we ons in om duurzame en circulaire transities te versnellen. Ons praktijkgerichte onderzoek combineert inzichten uit gedrag, ethiek, politiek, economie en besluitvorming tot een integrale aanpak die direct toepasbaar is in de praktijk.​

​

Onderzoekslijnen: van voedseltransitie tot Green AI​

Binnen het CoE-SCT werken we aan diverse onderzoekslijnen die aansluiten bij urgente maatschappelijke en economische uitdagingen:​

• Draagvlak voor voedseltransitie: hoe creëren we maatschappelijk draagvlak voor duurzame voedselketens?​

• Ruimte voor circulaire transitie: het ontwerpen van fysieke, beleidsmatige en organisatorische ruimte voor circulaire innovaties.

• Impactvol duurzaamheidsonderwijs: onderwijs dat écht verschil maakt in kennis en praktijk.​

• Effectieve MVO-strategieën: geen oppervlakkige PR, maar duurzame impact die diepgeworteld is in bedrijfsvoering.​

• Green AI: onderzoek naar hoe AI kan bijdragen aan duurzaamheid, in samenwerking met het CoE Applied AI for Society.

Draagvlak voedseltransitie

De voedseltransitie naar duurzamere oplossingen ondervindt weerstand in de samenleving. Ondanks technologische vooruitgang is er vaak frictie tussen innovatieve voedseltechnologieën en culturele waarden, omdat voedsel sterk verbonden is met identiteit en traditie. Dit bemoeilijkt het creëren van draagvlak voor veranderingen in eetgewoonten. Het is cruciaal om de maatschappelijke factoren die deze weerstand veroorzaken te begrijpen en te adresseren, zodat de voedseltransitie succesvol kan worden bevorderd.

Hoe kan het draagvlak voor de voedseltransitie worden vergroot om duurzame voedselalternatieven effectief te integreren in de samenleving?

Ruimte voor de circulaire transitie

De circulaire transitie vraagt om een geïntegreerde aanpak, waarbij technologische innovaties en ruimtelijke ordening elkaar versterken. Bedrijven moeten circulaire doelstellingen niet alleen formuleren, maar ook implementeren in hun bedrijfsvoering en infrastructuur. Dit vereist samenwerking tussen bedrijven, overheden en kennisinstellingen om ruimte te creëren voor circulaire oplossingen en een cultuur van duurzaamheid te bevorderen.

Hoe kan de ruimte voor circulaire transitie effectief worden ingericht, zodat duurzame initiatieven en ruimtelijke ordening optimaal op elkaar aansluiten?

Impactvol Duurzaamheidsonderwijs

Duurzaamheidsonderwijs speelt een cruciale rol in het versnellen van de duurzame en circulaire transitie, niet alleen door kennis over te dragen aan studenten en collega’s, maar ook door het onderwijs zelf te verrijken en te transformeren. Het is essentieel dat duurzaamheid niet slechts een losstaand thema is, maar diep verweven wordt in het curriculum en de onderwijspraktijk. Dit betekent dat duurzaamheidsinzichten niet alleen moeten worden vertaald naar de buitenwereld, maar ook een sterk inwaarts effect hebben.

Hoe maken we duurzaamheid en circulair denken ontwerpprincipe van ons onderwijs?

Effectieve MVO strategie

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) wordt vaak gezien als moreel belangrijk, maar in de praktijk blijft het vaak hangen in marketing en oppervlakkige symboliek. Om bedrijven op een serieuzer niveau te helpen écht te investeren in duurzaamheid, vereist een nieuwe manier van economisch denken, waarbij winst en duurzaamheid hand in hand gaan.

Hoe zorgen we dat duurzaamheid strategieën daadwerkelijk impact hebben en bedrijven echt aanzetten tot duurzame acties?

Green AI

AI heeft het potentieel om de overgang naar een duurzamere samenleving te versnellen door innovatieve oplossingen te bieden voor complexe uitdagingen. Tegelijkertijd brengt de ontwikkeling van AI zelf een aanzienlijke ecologische voetafdruk met zich mee door het hoge energieverbruik van de systemen. Het is daarom essentieel om AI niet alleen te benutten voor het bevorderen van duurzaamheid, maar ook om de technologie zelf duurzamer te maken. Dit vraagt om een tweezijdige aanpak: enerzijds het inzetten van AI om duurzame vooruitgang te stimuleren, en anderzijds het minimaliseren van de energie-impact van de AI-technologie zelf.

Hoe kunnen we AI inzetten om duurzaamheid te bevorderen, terwijl we tegelijkertijd de ecologische impact van AI technologie zelf minimaliseren?

Een aanpak met impact

Onze onderzoekslijnen worden gekenmerkt door een unieke samenwerking binnen Fontys en daarbuiten. We verbinden rijke onderzoeksexpertises met externe netwerken en werken aan innovatieve oplossingen die niet alleen relevant zijn voor de regio, maar ook van betekenis zijn op nationaal en internationaal niveau.​

• Regionale urgentie als leidraad: we begrijpen wat speelt in de regio en werken aan oplossingen die direct toepasbaar zijn.

• Focus op hoofdlijnen, met een bottom-up benadering: we betrekken bedrijven, overheden en maatschappelijke partners om resultaten te ontwikkelen die aansluiten bij de dagelijkse praktijk.

• Uitgaan van de eigen kracht van Fontys: met een uniek portfolio creëren we kruisbestuiving tussen CoE’s en kenniscentra. Onze ‘voeten in de klei’-aanpak zorgt voor sterke verbindingen met bedrijven en een duidelijke impact in de praktijk.​

• Bijdragen aan een circulaire en duurzame toekomst​.

Met onze integrale aanpak en praktijkgerichte focus speelt het CoE-SCT een leidende rol in de transitie naar een duurzame en circulaire economie.

Publicaties

van der Meulen, B., & Wernaart, B. (2023). Comparative food law. In Research Handbook on International Food Law (pp. 199-224). Edward Elgar Publishing.

Wernaart, B., & van der Meulen, B.(Eds.). (2022). Applied food science. Wageningen Academic Publishers.

van der Meulen, B., & Wernaart, B. (Eds.). (2020). EU food law handbook. Wageningen Academic Publishers.

Urazbaeva, A., Szajkowska, A., Wernaart, B., Tilkin Franssens, N., & Spirovska Vaskoska, R. (Eds.). (2019). The functional field of food law: Reconciling the market and human rights. Wageningen Academic Publishers.

Van der Meulen, B., Wernaart, B. & Kramer, K. (editors) (in press). the Elgar Concise Encyclopedia of food law. Edward Elgar Publishing.

Wernaart, B. & floto-Stammen, S. (editors). (In press). Food in transition (Multi Reference Work). Leiden: Brill-de Gruyter.

Wernaart, B. & Schouten, G. (editors). (In press). Moral design & green technology. Leiden: Brill-de Gruyter.

Wernaart, B. (2024). International Law and Business: Comparative Methods and Global Case Studies. BRILL. 

Wernaart, B. (editor). (in press). The Routledge Companion to International law and responsible business. Routledge.

Onderwijs

Onze maatschappij verandert in snel tempo. Dat geldt ook voor nieuwe technologieën, die worden ontwikkeld als antwoord op de circulaire transitie. Deze veranderingen vragen om een ander soort onderwijs. Onderwijs waarin actuele kennis snel landt en waarin studenten actief hun nieuwe kennis verwerven en toepassen op actuele vraagstukken, kijkend over de grenzen van hun eigen discipline heen. Als kennisinstelling leveren we met onze lerende professionals een belangrijke bijdrage aan innovatie van de beroepspraktijken.   

Green Office

Sinds september 2024 is het CoE-SCT een partner van het Fontys Green Office. Een plek waar studenten en medewerkers werken aan een duurzame community. Het Fontys Green Office (FGO) inspireert zowel studenten als medewerkers van Fontys om bij te dragen aan duurzame ontwikkeling. FGO heeft een integrale visie en strategie die gericht is op het verduurzamen van onderwijs, onderzoek en bedrijfsvoering binnen Fontys. Het biedt een fysieke locatie die fungeert als thuisbasis voor duurzame impactmakers, waar bewustwording en inspiratie centraal staan. Daarnaast is er een digitale omgeving waar best practices worden gedeeld en netwerken worden gefaciliteerd. 

Minor Circulaire Economie

Gaan we richting een afvalvrije economie? Een economie waar we geen bezittingen meer hebben, maar alleen nog maar producten en diensten “leasen”? Onze economie is sterk in beweging. Met een snel groeiende wereldbevolking én een sterke afhankelijkheid van Europa van de import van grondstoffen, willen bedrijfsleven en overheid de komende jaren sterk inzetten op innovatie van onze economie.

Studenten in de minor gaan met bedrijven uit de regio op zoek naar nieuwe technieken, innovaties, business- en marketingmodellen om grondstoffen vaker en beter te benutten. Bijvoorbeeld door producten aan te bieden op basis van services in plaats van bezit. Zij verrichten nu al praktijkgericht onderzoek voor diverse opdrachtgevers. Meer informatie vind je hier: Fontys Minor Circulaire Economie.

Minor Future Energy for Society

Waar krijg jij je energie van? Uit kolen, aardolie, aardgas of liever uit wind en zon? De komende jaren staan we voor een ongekende uitdaging om het fossiele energiesysteem te transformeren naar een energiesysteem uit nieuwe, duurzame bronnen. Deze energietransitie vraagt om economische innovatie, technische oplossingen en sociale verbinding. In de minor doen studenten met diverse achtergronden -sociaal, economisch en technisch - ervaring en kennis op om bij te dragen aan een succesvolle energietransitie. Ze versterken eigen vakkennis en ervaren hoe het is samen tot oplossingen te komen. Met het bedrijfsleven doen ze praktijkgericht onderzoek voor diverse opdrachtgevers.

Betrokken lectoraten

Het kennisteam van het Centre of Expertise for Sustainable & Circular Transitions

Contact